Τεκτονική Γεωλογία

Η ΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ασχολείται με την παραμόρφωση των πετρωμάτων και της λιθόσφαιρας, τις δομές οι οποίες προκύπτουν (π.χ. πτυχές, ρήγματα, φυλλώσεις, γραμμώσεις κλπ.) καθώς και τους μηχανισμούς που είναι υπεύθυνοι για τη δημιουργία και εξέλιξή τους. Καλύπτει δομές με κλίμακα εμφάνισης χιλιάδων χιλιομέτρων (κλίμακα λιθοσφαιρικών πλακών) μέχρι μικροδομές κλίμακας ορυκτού στο μικροσκόπιο, που δημιουργούνται σε διάφορα γεωτεκτονικά περιβάλλοντα, ανάλογα με τη διαχρονική κατανομή των τάσεων και των παραμορφώσεων στους τεκτονικούς ορόφους του στερεού φλοιού της Γης. Η εξερεύνηση, η χαρτογράφηση και η εκμετάλλευση των φυσικών πόρων (κοιτάσματα, υπόγεια νερά, πετρέλαιο, φυσικό αέριο, δομικοί λίθοι κλπ.) βασίζονται στη δουλειά που γίνεται από τους τεκτονικούς γεωλόγους, που αναγνωρίζοντας και κατανοώντας τις τεκτονικές δομές σε όλες τις κλίμακες μελέτης, μπορούν να δώσουν λογικές και αξιόπιστες ερμηνείες και προβλέψεις. Ταυτόχρονα, η κινηματική και δυναμική ανάλυση των ενεργών ρηγμάτων και του σύγχρονου εντατικού πεδίου, αποτελούν τους βασικούς παράγοντες για την κατανόηση και διαχείριση τόσο του σεισμικού κινδύνου, όσο και άλλων φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών. Τα αντικείμενα με τα οποία ασχολείται η Τεκτονική καλύπτονται από τους επιμέρους κλάδους και τις εξειδικεύσεις της, καθώς και από τις τεχνικές και μεθοδολογίες, κλασικές και σύγχρονες, που χρησιμοποιούνται στην τεκτονική έρευνα και ανάλυση. Οι παραδόσεις του μαθήματος της Τεκτονικής Γεωλογίας αντιστοιχούν, κυρίως, σε όσα περιλαμβάνει ο διεθνής όρος Structural Geology, που εστιάζει στις τεκτονικές δομές (πτυχές, ρήγματα κλπ.) κυρίως από άποψη γεωμετρίας, κατανομής στο χώρο και κινηματικής και δυναμικής ανάλυσης. Περιλαμβάνουν, όμως, και αρκετά στοιχεία Γεωτεκτονικής (Tectonics), του κλάδου που εστιάζει κυρίως στους μηχανισμούς και τις διαδικασίες της παραμόρφωσης σε κλίμακα φλοιού, δηλαδή σε κλίμακα τεκτονικής λιθοσφαιρικών πλακών.

Στόχοι Μαθήματος

Εισαγωγή των φοιτητών στις βασικές έννοιες της παραμόρφωσης των πετρωμάτων, με έμφαση στις τεκτονικές δομές μεσαίας και μικρής κλίμακας. Πρακτικές εφαρμογές της Τεκτονικής Γεωλογίας σε εξειδικεύσεις όπως η Τεχνική Γεωλογία, η Υδρογεωλογία, η Αναζήτηση Υδρογονανθράκων, η Κοιτασματολογία, η διαχείριση του Σεισμικού Κινδύνου κλπ.

Προαπαιτούμενες Γνώσεις

Για τη σωστή παρακολούθηση και κατανόηση της ύλης του μαθήματος είναι καλό να κατέχει κάποιος την ύλη του μαθήματος:Υ2201 Εισαγωγή στη Γεωλογία (GEOL157) - http://eclass.uoa.gr/courses/GEOL157/

Περιεχόμενα

Οι βασικές θεματικές ενότητες του μαθήματος (και του βιβλίου που δίνεται στους φοιτητές) είναι: Ύλη που διδάσκει ο Καθηγητής Δ. Ι. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΤΕΚΤΟΝΙΚΗΕισαγωγή στην έννοια της Τεκτονικής Είδη παραμόρφωσης ΓΕΩΤΕΚΤΟΝΙΚΗΔομές φλοιού και μανδύα Παραμόρφωση στα όρια των λιθοσφαιρικών πλακών Γεωτεκτονικοί κύκλοι, ορογενετικές φάσεις και ασυμφωνίες Παραμόρφωση στο ορογενετικό τόξο και παραμορφωτικές φ ΠΛΑΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗΤεκτονική ανάλυση πτυχών Γενετική ταξινόμηση και συμμετρία πτυχών Σχιστότητα και γράμμωση Τεκτονικός ιστός, Τεκτονίτης, Τεκτονικά πετρώματα   Ύλη που διδάσκει ο Επίκ. Καθηγητής Σ. Γ. ΛΟΖΙΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΤο πεδίο της Τεκτονικής Γεωλογίας ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣΔυνάμεις και Τάσεις Παραμόρφωση και Τροπή ΘΡΑΥΣΙΓΕΝΗΣ ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗΘραυσιγενής παραμόρφωση και Διαρρήξεις Ρήγματα Καθεστώτα βράχυνσης Καθεστώτα έκτασης Οριζόντια ολίσθηση, διασυμπίεση και διεφελκυσμός   Το Εργαστήριο της Τεκτονικής Γεωλογίας περιλαμβάνει: ΜΕΡΟΣ Α΄: Ασκήσεις τεκτονικής ανάλυσης και επίλυσης γεωλογικών προβλημάτων με τη χρήση του δικτύου Schmidt ΜΕΡΟΣ Β΄: Ασκήσεις κινηματικής και δυναμικής ανάλυσης σε πτυχωμένα και διαρρηγμένα πετρώματα ΜΕΡΟΣ Γ΄: Ασκήσεις μέτρησης της παραμόρφωσης ΜΕΡΟΣ Δ΄: Ασκήσεις με χάρτες και τομές για κατασκευή ισορροπημένων γεωλογικών τομών ΜΕΡΟΣ Ε΄: Ασκήσεις με υπεδαφικούς χάρτες και ασκήσεις κατασκευής τεκτονικών χαρτών   Ασκήσεις Υπαίθρου στα πλαίσια του μαθήματος και του εργαστηρίου. Μονοήμερη άσκηση υπαίθρου στην Κορινθία – Αργολίδα. Τετράωρη άσκηση στην ευρύτερη περιοχή του Όρους Υμηττός.